ملت ته د دولت حساب ورکونې برنامې کې د تخنیکي او مسلکي زده کړو ادارې د کړو ژمنو، لاسته راوړنو او راتلونکو پلانونو راپور وړاندې کول

اطلاعاتو او حکومت د رسنیو مرکز  کې ملت ته د حساب ورکولو په برنامه کې د تخنیکې او مسلکې زده کړو ادارې رهبری ګډون، چې په دریو مهمو برخو يې خبری وکړی:

۱. د  ۱۳۹۸ مالي کال د تخنیکي او مسلکي زده کړو اداری مکلفیتونه؛

۲. د  ۱۳۹۹ مالي کال لاسته راوړنې؛

۳.  د راتلونکو کلونو برنامی او د ۱۴۰۰مالی کال د عمل پلان؛

د غوندې په پیل کې، د تخنیکې او مسلکې زده کړو ادارې مشری میرمن ندیمه سحر، د ادارې د جوړیدو موخې وړاندې کولو پرمهال د غونډی ګډون والو ته وویل: د تخنیکې او مسلکې زده کړو ادارې اصلی موخه و ړتیا پر اساس کیفیت لرونکی ښوونې او روزنې خدمتونو وړاندې کول اوهغی ته په اغیزناکه او کم لګښت لاسرسی دی.

هغې زیاته کړه: دا مهال د تخنیکې او مسلکې زده کړو اداره د هېواد ۳۴ ولایتونو په کچه ۲۵۳ ولسوالیو کې ۳۸۲ د ښوونې او روزنې مرکزونه لری. د دې حقیقت سربیره چې د تخنیکي او مسلکي روزنې دفتر نوی رامینځته شوی دفتر دی؛ مګر اوس دا په چټکۍ سره وده کوي.

اغلې سحر د ۱۳۹۸ مالي کال ژمنو ته په اشارې سره وویل: د ۲۲ پلان شوي فعالیتونو له جملې څخه ۱۸ فعالیتونه یی پلی شوی دی او ۴ نور یې د پلي کیدو په حال کې دي. هغه په لاندې ۵ برخو کې د دې دفتر لاسته راوړنې بیان کړې:

لومړۍ برخه؛ د قانوني چوکاټ تنظیم کول: پدې برخه کې، د تخنیکي او مسلکي زده کړې قانون چمتو کول، چې په ۱۳۹۹ کې د پلان شوو فعالیتونو برخه وه، چې د وزیرانو شورا له تائید وروسته، د افغانستان اسلامي جمهوری دولت جمهور رئیس ته د توشیح لپاره  وړاندې شي ترڅو ۱۴۰۰ مالی کال کی توشیح او نافذ شی.

همدارنگه دریو کړنلارو او شپږو لایحو تنظیم کول، چی په تیر مالي کال کې د تخنیکي او مسلکي زده کړې اداري فعالیتونو بله برخه وه، چې ترسره شوی ده. په پام کی ده چي په ۱۴۰۰ مالی کال کی لایحی او کړنلاری د نور ماتیف کمیټی تر پاملرنی وروسته پرمختک ورکرل شی. همدارنګه، د دې اداری په ستراتیژي کې، ۱۲ پرمختیايي پلانونه شتون لري چې په راتلونکو کلونو او ۱۴۰۰ مالی کال کې پلي شی.

دوهمه برخه؛ په حرفوي او مسلکي روزنه کې د لاسرسي او مشمول ګډون زیاتوالی: پدې برخه کې، کوم چې په ۱۳۹۸ کال کې د روزنې لپاره د موخې وړ یوی ډلې شتون درلود، چی د ښوونی او روزنی د موخو  وړ ډلې دولس ګروپونو ته لوړی شوی دی، چې پدې کې د ټولنې زیان منونکي برخې شاملې دي. پدې ډلو کې میرمنو، بیرته راستنیدونکي او کډوالو، بیکاره او نالوستي ځوانانو،  او نور بندیانو او نورو ته روزنه ورکوي. په ۱۳۹۸ کال د تعلیمی مرکزونو په تاسیس سره  د زده کونکو شمیر ‍۱۵زرو څخه، ۶۸ زرو تنو ته لوړ شوی، او په ۱۳۹۸ کالی کی د تأسیس شوو علمی مرکزونو شمیر له ۴۲ ځخه ۳۰۸ مرکزونو ته لوړ شوی او په ۱۳۹۹ کال کی به ۷۴ نوی مرکزونه  جوړ شوی  چی د تعلیمی مرکزونه شمیر ۳۸۲ ته لوړ شو چې د جغرافیایی پوښښ له مخی یی له  ۲۰۰ ولسوالیو څخه  ۲۵۳ ولسوالیو ته پراختیا موندلی ده.

دریمه برخه؛ د تخنیکې او مسلکې زده کړو خدمتونو کیفیت ښه والی: د کار بازار د اړتیا پر اساس، د محور او کار پر اساس د زده کړی ۹ بېلابیلی څانګې د بیا کتنې لاندې نیول شوی دی.

همدارنګه، ۳۷۱ ماهر ښوونکي گمارل شوی دی، ۴۲ ښوونکی هندوستان ته د ظرفیت لوړونی په خاطر لیږل شوی  او ۱۰۰۰ نور ښوونکی په هیواد کې د ظرفیت لوړولو پروګرام کې شامل شوي دي. میرمن سحر زیاته کړه: ۲۱ روزنیز مرکزونه سمبال شوي او نور ۸۰ مرکزونه به په راتلونکي کال کې په کمپیوټر لب سمبال شي. د دې مرکزونو په تجهیز کولو سره به ۱۵۴۷۳ نارینه زده کونکي او ۴۳۴۳ ښځینه زده کونکي او په ټولیزه توګه ۱۹۸۱۶ تنه ترې ګټه پورته کړای شی.

څلورمه برخه؛ مادام العمر زده کړې او د کار د بازار سره د هغې اړیکې: د مادام العمر زده کړو په درې مهارتونو برخو ویشل شوې ده.

په لیسه کې د لومړۍ او دوهمې کچې مهارتونه، په انستیتونو کې د دویمې درجې مهارتونه او د کابردی علومو پوهنتون (د لوړو زده کړو انسټیټوټ) کې د لیسانس په کچه مهارتونه به پوښښ لاندې و نیول شی. د کاربردی علومو پوهنتون کې تعلیم په دریو برخو (کاربردی زراعت ، بریښنایی انجنیري او اتومیخانیکي انجینری) په پام کی نیول شوی. پدې برخه کې، د کار بازار او خصوصي سکتور دواړو سره تدابیر نیول شوي دي. سربیره پردې، ۳۵ څخه زیاتو  عامه او خصوصي سکټورونو سره هوکړه لیکونه لاسلیک شوی تر څو دی سره د تخنیکي او مسلکي زده کړو فارغینو لپاره د کارموندنې زمینې چمتو کولو لپاره د کار او روزنې اسانتیا رامنځته شی.

پنځمه برخه؛ د سازماني چوکاټ د مدیریت ښه کول: د دې اداری د برنامو پدې برخه کې، اساسی فعالیتونه ترسره شوي. تشکیلاتی جوړښت بیاکتل شوی او د لومړي او دوهم بستونو په ګډون ټول لوړ پوړي پوستونه د ازادی سیالۍ له لارې ګمارل شوي دي. د سمون پلان له ۷۰ سلنې څخه ډیر پلي شوی او ۳۰ سلنه یې په متوسط او اوږدمهاله پلانونو پورې اړه لري. همدارنګه د سیسټمونو پراختیا، انسانی سرچینو، مالي او اداري سکتور کې، د کاري پروسو ساده کول او ټول مرکزي او ولایتي کارکوونکی بایومیټریک شوي.

هغې زیاته کړه چې په ۱۳۹۹ لمریز کال کې د تخنیکي او مسلکي زده کړو اداری په مرکزونو، د هیواد په مرکز او ولایتونو کې ۴۵۶۲۷ زره نوي زده کونکي جذب شوي، چې ۲۲ سلنه یې انجونې دي، او اوس مهال د تخنیکي زده کړو ۶۸ زره زده کوونکي چی د تخنیکی او مسلکی زده کړو لیسو او انسټیټونو کی شامل دي. چې دا تعداد په ۱۴۰۰ کال کې به ۲۰ زره نوي زده کونکي جذب کړي.

اغلې سحر همدا راز وویل چې د تخنیکي او مسلکي زده کړو اداری د تعلیمي خدمتونو د کیفیت په لوړولو کې ځینې لاسته راوړنې هم لري چی ړ هغی له جملی د ښوونکو مسلکي ظرفیت ته وده ورکول، د نصاب بیا کتنه او د ښوونې او روزنې مرکزونو تجهیز او داسی نور. هغی وویل: په ۱۳۹۹ کال کې، د ۹ څانګو نصاب د وړتیا  او کاري متمرکزیت پر اساس برابر شوی. سربیره پردې، نږدې ۳۷۱ نوي ښوونکی ګمارل شوي او ۴۲ ښوونکی د دوی د اکاډمیک ظرفیت لوړولو لپاره هندوستان ته لیږل شوي ، او د ۱۰۰۰ څخه ډیر ښوونکی د ظرفیت لوړونی پر اساس په کور دننه (افغانستان) کی روزل شوی دی.

اغلې سحر د تخنیکي او مسلکي زده کړو د څانګې لپاره د راتلونکي کال د پلانونو په اړه خبرې وکړې او ویې ویل چې په دریو برخو کې د لوړو زده کړو انستیتوت به په ۱۴۰۰ کال کې جوړ شي.

د هغه په وینا، د دې پوهنتون تاسیس کولو پلان د ولسمشرۍ عالي مقام او د انسانی سرچینو عالي شورا لخوا تصویب شوی، او د لوړو زده کړو وزارت سره د هوکړې پراختیا مرحلې او د نصاب پراختیا او د استادانو د ګمارنی په اړه بحث شوی.

ملت ته د دولت د حساب ورکونی برنامی په لړ کی عبدالحمید اکبر د تخنیکی او مسلکی زده کړو اداری د اکاډمیکو چارو مرستیال د راتلونکو کلونو او د هغی له جملی د ۱۴۰۰ مالی کال پلانونه وړاندی کړل او ویی ویل: د تخنیکي او مسلکي زده کړې اداری پلان شوي فعالیتونه د ملي پراختیا اجنډا سره سم تنظیم شوي او د افغانستان اقتصادي او ټولنیزې اړتیاوې او نړیوال کار بازار په پام کې نیولو سره تنظیم شوي. ښاغلي اکبر وویل چې د دې اداری پلان شوي فعالیتونه په څلورو اصلي برخو ویشل شوي دي:

لومړۍ برخه؛ قانوني چوکاټ: هغه د تقنینی چوکات تقویت په خاطر وویل، د تخنیکي او مسلکي زده کړې سیسټم ښه کول او پراختیا او له عمومي زده کړې څخه د تخنیکي او مسلکي زده کړې جلا کول موږ اړ یو چې مقننه چوکاټ رامینځته کړو. د همدې لپاره، موږ د تخنیکي او مسلکي زده کړو د مدیریت قانون چمتو کړی او د افغانستان اسلامي جمهوریت کابینې ته مو سپارلی، او په پام کې ده چې په  ۱۴۰۰ کال کې  دغه قانون پارلمان ته واستول شي. موږ هیله لرو چې دا به تصویب شي. نور ۸ تقنیني سندونه، کوم چې د تخنیکي او مسلکي زده کړې سیسټم کیفیت او پراختیا لوړول دي ، په راتلونکي کال کې به نهایی شي.

دوهمه برخه؛ تخنیکي او مسلکي زده کړې ته د لاسرسي زیاتوالی: ښاغلي اکبر وویل چې پدې برخه کې فعالیتونه پلان شوي چې راتلونکي کال کی به پلې شي. پدې فعالیتونو کې په ۴۵۰ولسوالیو کې د تخنیکي او مسلکي زده کړې مرکزونو پراختیا او جغرافیایی پوښښ شامل دي. تر دې دمه روزنیز مرکزونه له ۲۳۵ ولسوالیو څخه تر۲۶۰ ولسوالیو پورې غځېدلي دي. له بده مرغه ، ۱۵۵ ولسوالۍ لاهم له تخنیکي او مسلکي زده کړې بې برخې دي، او موږ په پام کې لرو چې په راتلونکو پنځو کلونو کې د افغانستان په ټولو ولسوالیو کې د روزنې مرکزونه پراخه کړو. ښاغلي اکبر وویل چې په ۱۴۰۰ کې، موږ پلان لرو چې د ۸۰ نوي مرکزونو په جوړولو سره د مرکزونو شمیر له ۳۸۲ څخه ۴۵۰ ته لوړ کړو. هغه وویل چې دوهم فعالیت په ۱۴۰۰ کې د هیواد په دریو ولایتونو کې د درې کمپلیکسونو رامینځته کول دي او په راتلونکو پنځو کلونو کې به موږ د هیواد په ۸ زونونو کې ۸ کمپلیکسونه رامینځته کړو. په ۱۴۰۰  کې دریم فعالیت د ۲۰ زره نوي زده کوونکو جذب کول دي او په راتلونکو پنځو کلونو کې باید د زده کونکو شمیر ۱۲۰ زرو ته ورسیږی. او دهمدی کال څلورم فعالیت د تعلیم برخه کی د هدف لروونکو ډلو زیاتوالی دی. فرض شوی دری د موخی وړ ډلی چی په کلیوالی سیمو کی میرمنی، زده کوونکی او خلیفه کاران چی د کاربازار کی شامل دی، د هدف لرونکو ډلو برخه شی.

دریمه برخه؛ د تخنیکي او مسلکي زده کړې کیفیت ښه کول: پدې برخه کې د نصاب بیاکتنه شامله ده؛د په ۳۴  ولایتونو د ۴۵۰ تنو استادانو پیداګوژیکی ارزونه؛ په هیواد کې دننه او بهر له ۱۰۰۰ تنو څخه د زیاتو استادانو ظرفیت لوړول؛ د ۳۴ نوي مرکزونو بیارغونه ، ترمیم او تجهیز او د تخنیکي او مسلکي روزنې مرکزونو فارغانو د کارموندنې کچې لوړولو لپاره ځانګړي او جدي پاملرنه. ښاغلي اکبر زیاته کړه چې د تخنیکي او مسلکي زده کړو اداره به د خپلو فارغانو د کارموندنې پراساس د خپلو برنامو د بریا کچه پلي کړي.

څلورمه برخه؛ د مادام العمر زده کړه: د تخنیکي او مسلکی زده کړو د اداری رهبري پدې باور ده چې تخنیکي او مسلکي زده کړې په ټولګي پورې محدود ندي. دا باید ورکشاپونو، د کار بازارونو او کاري ساحو ته هم وغځول شي. نو ځکه، پدې برخه کې، پلان لري چې دا روزنې د ټیټ لګښت او غوره کیفیت له لارې په ۱۴۰۰ مالي کال کې د افغانستان ټولو برخو ته د لاسرسي وړ کړي. پدې وخت کې، موږ پلان لرو د هیواد په لیرې پرتو سیمو کې غوره ښوونې ویډیوګانې او فصلونه وړاندې کړو ترڅو ګران هیوادوال ترې ګټه پورته کړي. دلته د لرې زده کړې او آنلاین زده کړې برنامې هم شتون لري چې موږ یې هیله لرو په راتلونکو کلونو کې به پلي شي.

ښاغلي اکبر چې د تخنیکي او مسلکي زده کړو د اهمیت په اړه یې خبرې وکړې زیاته کړه: په ۱۴۰۰ کال کې به د لوړو زده کړو انستیتونه جوړ شي، چې لوړې ساینسي درجې ته به تخصصی او مسلکي وده ورکړي. هغه وویل چې پدې حالت کې به د تخنیکي او مسلکي زده کړې ساینسي، ټولنیز او اقتصادي وضعیت په بنسټیز ډول بدل شي او اهمیت به یې ښه درک شي.

ملت ته د حکومت د حساب ورکونې برنامې په دریمه برخه کې، د تخنیکي او مسلکي زده کړې اداری مالي او اداري مرستیال، محمد ادریس اعظم، د بودجې لګښتونو او پرمختیايي پروژو پرمختګ په اړه راپور وړاندې کړ: د دې اداری مالي راپور په شپږو برخو کې تنظیم شوی، کوم چې د اداري تشکیل، د بودجې مصرف، د اصلاحاتو پلان، د سیسټم پراختیا، اداري پرمختیايي پروژو جوړښت او د فساد پروړاندې مبارزه کې اصلاحات دی.

هغه روښانه کړه: په ۱۳۹۹ کال کې، د تخنیکي او مسلکي زده کړو ادارې لپاره ۱.۷ ملیارده افغانۍ ځانګړې شوې، چې له دې جملې ۹۵سلنه مصرف شوې دي. او ۲۹۱ میلیونه افغانۍ پراختیایی بودجې ته ځانګړې شوې، چې له دې جملې څخه ۹۴ سلنه مصرف شوې.

ښاغلي اعظم زیاته کړه: د پراختیایی پروژو برخه کې، په ۱۳۹۹ کې، موږ ۱۱ ودانیزې پرمختیايي پروژې درلودې ، چې په ۲۵ فرعي پروژو ویشل شوي، چې ۶ پروژې بشپړې او د کار لپاره چمتو دي. په ۱۴۰۰ کال کې، موږ ۶ نورې پروژې لرو چې کار به یې پیل کړو. په ۱۳۹۹کال کې، د دوست هیواد آلمان په همکارۍ، موږ به د ۲۱ پروژو د بیارغونې او د انستیتوتو سمبالول ته پای ورکړو. او په ۱۴۰۰ کال کې به د نړیوال بانک او د آلمان هیواد په همکارۍ، د ۲۴ انستیتونو بیارغونې او تجهیزې پروژې پیل کړو.

د تشکیلاتي جوړښت برخه کې: د تخنیکي او مسلکي زده کړو اداره ۸۵۰۲ کسان لري چې له دې جملې څخه ۳۸ د ملاتړ کارکوونکو او ۶۲ علمي کارکوونکی دي. په ۱۳۹۹ کې، ۶۱۵ کسان نوي ګمارل شوي او په ۱۴۰۰کال کې به نور ۹۰۰ کسان په دندو وګمارل شي.

د تنظیمي اصلاحاتو برخه کې: د تنظیمي اصلاحاتو پلان د نړیوال بانک په همکارۍ چمتو شوی، کوم چې ۷۰ مادې لري او په ۶ برخو ویشل شوي، چې دواړه علمي برخه او مالي او اداري برخه پوښي، او ۳۰٪ یې پدې کال کې پلي شوي.

د سیسټم پرمختیا برخه کې: د تخنیکي او مسلکی زده کړو د ادارې مالي سیستم رامینځته شوی او د AFMIS سیسټم څخه اوس مهال ګټه پورته کېږی. همدارنګه، د کارکوونکو معاشونو تادیه کولو لپاره د کارکوونکو راجسټریشن سیسټم یا تادیه فعاله شوې. سربیره پردې، د ملي تدارکاتو اداری په همکارۍ ، پدې اداره کې د بریښنایی تدارکاتو سیسټم فعال شوی.

موږ د انسانی سرچینو سیسټم یا HRIMS په دریو موډلونو کې هم فعال کړ: بایومیټریک، د اداری تشکیل، او ددندو د لایحو په برخه کې فعال کړی.

په ۱۴۰۰کې ، د اداری اصلاحاتو او ملکی خدمتونو کمیسیون سره په همکارۍ، د HRMIS سیسټم نورې دوه نوری برخې: د کارکوونکو سوانحو  او د کارکوونکو د گمارنی په برخه کی فعال کړو.

سږکال، د دوهم واحدونو لپاره د ولایتی تخنیکی آمریتونو د بودجې په تخصیص کې ځینې ننګونې وې، چې په نیکمرغه سره، دا ستونزه د نورم او طرزالعمل په رامینځته کولو سره حل او متوازن شوه. او بل د حق الزحمه ښوونکو گمارنی ننگونی وی، د کړنلارو په جوړیدو سره یی ستونزې حل شوی.

په ۱۴۰۰ کال کې، موږ د شتمنیو ساتلو لپاره یو کړنلاری  چمتو کولو پلان لرو. د دې کړنلارې په چمتو کولو سره به له یوې خوا د فعالیتونو میکانیزم مشخص شي او له بلې خوا به د عامه شتمني په ساتلو کې ګټور وي.

د فساد پروړاندې مبارزه کې: د اداري فساد سره د مبارزې لپاره، یو قانون باید چمتو شي ترڅو راتلونکی کال کارونه په بشپړ شفافیت سره ترسره شي. ښاغلي اعظم ټینګار وکړ چې د دې ادرای ټول کارکوونکی بایومیټریک شوي دي او پدې اداره کې هیڅ خیالي کارکوونکی شتون نلري.